Into the wild

Het is maar goed dat ik zelden films kijk want dan had ik het verhaal al lang gekend. Into the wild is een behoorlijk meeslepend verhaal over een Amerikaanse jongen graag zoveel mogelijk opzichzelf aangewezen, vrij, met de natuur wil leven. Hij besluit dit uiteindelijk te doen door de wildernis van Alaska in te trekken, wat hij niet overleeft. Het boek van Jon Krakauer geeft de een zo compleet mogelijk beeld van de jonge Amerikaan. In het boek vult hij dit aan met zijn eigen jongen jaren, zijn eigen reisverhaal, en zijn eigen gevecht met het verwerken van de moeizame relatie tussen ouders en kinderen. Het is een lezenwaardig werkje, maar liever niet te lezen als je niet al te best in je vel zit.

Globla,bla,bla,bla,lisering

Onder de organisatie van DenktankProspect en EZ vond woendsdag een "kritisch"debat plaats in Den Haag over globalisering. Prospect is een wat nieuwe denktank in het Haagse hoewel stiekem toch ook alweer een tikje omhelsd door de bestaande orde. Prospect is in elk geval nog kritisch genoeg om te stellen:

"Het is komisch en droevig te zien dat de PvdA steeds in zulke socialistische reflexen schiet. Wantrouwen in de markt is achterhaald en kortzichtig. Studies tonen steevast aan dat het openen van grenzen en het flexibeler maken van de economie tot meer welvaart leidt."

De bijeenkomst werd vol passie ingeleid en daarna werd in groepen gediscussieerd waarbij iedereen of NL, EU, het bedrijfsleven of de multilaterale organisaties vertegenwoordigde. Ik nam zelf deel in de groep Nederland. In het kader van de globalisering en impact en weg voorwaards liepen we toch weer een tikje bestaande paden in. Er waren enthousiatelingen voor meer flexibilisering en een wat meer terugtredende overheid. Toch een beetje de bekende weg die (politiek) economen al lang in een een of ander sausje proberen te verkopen aan de samenleving.

Naar mijn smaak pretiger (maar niet persé beter). Er kwam een voorzichtige aanzet voor een perspectief op Nederland in een globaliserende wereld. Een voorzichtig Obamaiaans verhaal. Meer politiek dan economie, maar erg leuk en denk ik noodzakelijk.

Wat meer economie maar ook politiek was het voorstel dat er voor iedereen, laag opgeleiden en hoog opgeleiden, een soort default pakket mogelijk moet zijn. In ruil voor een lager of hoger salaris kan men kiezen voor meer of minder zekerheden voor de toekomst. Ik twijfel of hier niet ook de kortzichtigheidsproblemen ontstaan die we kennen van pensioenen, maar het idee is aardig.

Ik ben benieuwd hoe de denktank de discussie voort gaat zetten.

ESB: Japan en de crisis

In de ESB van 15 mei (beetje late blog maar was op vakantie) verscheen het derde stukje op rij over de economische ontwikkelingen internationaal. Na de VS en China schreven Harry en ik nu over Japan. Recente cijfers bevestigen nog maar eens hoe slecht het daar gaat. Het is een beetje het Duitsland verhaal, maar dan erger. Een al (jaren lange) zwakke binnenlandse markt. Voor groei erg afhankelijk van de exporterende sectoren. In de huidige crisis met wereldwijde vraaguitval wordt Japan dus hard geraakt. De Japanse overheid probeert deze vraaguitval nu tijdelijk op te vangen door grote stimuleringspakketten in te zetten. In een jaar zijn er nu 4 stimuleringspakketten aangekondigd, met een totale waarde van meer van 5% van het BBP. Tijdelijk succes met de pakketten lijkt in zicht want de scherpte van de daling van het BBP neemt ook in Japan af. Maar ik ben erg benieuwd hoe Japan overeind blijft als de dag aanbreekt dat de overheid stopt met stimuleren.

Duitse kranten

Ik vertrok op de dag dat het CBS de laatste "groeicijfers" bekend maakte. Die zelfde dag kwamen ook de Duitse cijfers uit. Deze waren nog somberder dan de Nederlandse. Wat mij echter wel vrolijk stemde was de berichtgeving in de kranten. 8 pagina's economie en daarnaast nog een apart katern financiën. Mooie weergave van een (politieke) discussie onder economen en politici of Duitsland moet afstappen van zijn exportgedreven groeimodel. Wat de voor en nadelen van zo'n stap zouden zijn en hoe lang het zou duren om de transitie voor elkaar te krijgen (20 jr).

Ik kon de Duitse degelijkheid wel waarderen. De rest van de vakantie heb ik geen krant meer gelezen.

Het was zonnig, maar de winter was nog niet verdwenen

Nog eentje voor de vakantie: Het raadsel van de woorden van trichet (en de interpretatie van anderen)

Verschillende kranten quotte deze week de president van de Europese Centrale Bank: Jean Claude Trichet. Het NRC schrijft 12 mei op de voorpagina "de wereldeconomie heeft een keerpunt bereikt en de eerste tekenen van herstel zijn al te zien". En "in bepaalde situaties is zelfs al groei van het bbp". Maar wat heeft Trichet nu eigenlijk gezegd? De Financial Times haalt zijn letterlijke woorden aan: the global economy is “around the inflection point”.

Inflection point doet bij mij niet direct een belletje rinkelen. Ik weet ook dat een turningpoint anders klinkt en dus wel iets anders zal zijn. Wiki brengt antwoord. Een inflection point is het punt waar een curve verandert van convex naar concave of anders om. Het is dus het punt waar de curve van teken verandert. Maar dat betekent dus niet dat er al sprake is van groei van het bbp zoals in sommige media wordt beweert. Het inflectionpoint is in de huidige situatie namelijk het punt dat de krimp minder scherp wordt/ stabiliseert. We zitten, als de ECB het goed heeft, nu in het dal van een curve zoals hieronder (gekopieerd van wisfaq). Het dal lag in de EU gemiddeld op -4% BBP groei, we zitten nu dus op minder negatieve groei.

Beleidseconoom op vakantie

De Dolomieten zijn prachtig dus ik ga er 10 dagen wandelen. Vreemd, vakantie en toch een beetje een dubbelzijdig gevoel. Dit komt doordat tijdens mijn afwezigheid Martin Wolf Nederland aandoet. Ik had "ringside" tickets voor zijn presentatie en debat, maar ja, ik verkies de wandelschoenen.

It ain't over till the fat lady sings

Deze week heeft ook de ECB besloten leningen op te gaan kopen om de problemen op de financiële markten aan te pakken. Door het opkopen van leningen wil de ECB de lange termijn rente drukken. Dit om een verdere poging te doen de economie te ondersteunen die er volgens de ECB nog steeds beroerd voor staat.

De vergaande maatregel, die het VK en de VS al eerder ondernomen, komt in de EU met een extra uitdaging. Normaal koopt de centrale bank staatobligaties op om zo de lange termijn rente te drukken, een EU obligatie bestaat echter niet. Zo zou de discussie kunnen ontstaan, welke staatsobligatie te kopen, welk land dus te bevoordelen. Echter de ECB wil, om dit probleem te omzeilen, bankobligaties gaan kopen. Ook hier lijken mij wat haken en ogen aan te zitten, maar het wordt afwachten hoe het definitieve inkoopprogramma eruit komt te zien. En dat horen we begin juni.

Naast bovenstaande toch vrij opmerkelijke stap kondigde Trichet en passant nog even aan dat er rond de zomer waarschijnlijk een aantal maanden deflatie zal zijn, de groeiverwachtingen waarschijnlijk verder neerwaards moeten worden bijgesteld, het eerste kwartaal nog slechter bleek te zijn dan eerder verwacht, hij voor heel 2009 en de eerste helft 2010 geen herstel van de vraag ziet en er brede afbouw van leverage plaatsvindt.

Het postieve wat hij uit kon brengen is dat er indicaties beginnen te komen van een stabilisatie van de teruggang. Maar dat dit een stabilisatie op zeer lage niveau's is. Logisch, zelfs een put heeft een bodem.

In 7 dagen.....

In (de eerste) 7 dagen (van mijn blog) wist ik 12 berichten te posten.

In (de eerste) 7 dagen (van mijn blog) wist ik 285 page loads te scoren, trok ik 132 unieke bezoekers, 29 vaste klanten en zelfs 2 vaste volgers.

Verder kreeg ontving ik verschillende reacties zoals onderstaande:

---

Verzonden: vrijdag 1 mei 2009 21:55
Aan: Moons S.
Onderwerp: Re: Fw:

dude. je bent een blogger!!!

...

en wat langere reacties zoals die van René

Selwyn,
dank voor het toesturen van je blog. Eerst dacht ik dat je een link stuurde naar het artikel waar ik naar refereerde.
Ik wilde reageren op "Alle begin is moeilijk" maar dat lukte niet van mijn bakeliete blackberry.

Leuk dat je hiermee bent begonnen.

Terug naar je blog, daarin spreek je over Harry en Peter, een dergelijke verwijzing kan ik plaatsen, maar ik ga er vanuit dat ze nog niet bekend zijn in het Elysee of tuinvereniging "voor niets gaat de zon op". Ga je met cv verwijzingen werken, of ben je wellicht van plan er vaste typetjes van te maken, zoals de hond van wijlen Martin Bril.

De fotokeuze op je blog indiceert dat je ook aandacht zal besteden aan je interesse voor - en kennis van het "groene". De noodzaak tot zinvolle duiding en operationalisering van het 'concept' duurzame ontwikkeling is bijna nog groter dan de huidige financiële crisis, dus ook hier laat je weer ambitie zien :-)!
Groet, René

Geen slechte oogst voor de eerste 7 dagen.

Ruilhandel

Ruilhandel is voor sommige de oplossing voor de crisis. De Financial Times meldde al dat ruilhandel weer in opkomst is in Azië en het Midden Oosten doordat er door de crisis minder exportfinanciering beschikbaar is. Ook in Rusland is ruilhandel weer aan een opmars bezig.

Ook ik deed aan ruilhandel. Voor een collega kocht ik, toen er nog ijs lag, een setje kunstschaatsen. Samen met een groepje andere Haagse ambtenaren maakte wij vervolgens het Rotterdamse ijs onveilig (zie Economendagboek: Geen ijsvrij, toch ijspret). Vandaag kreeg ik de ruil: Life if Pi van Yann Martel

Geld, geld, geld

Een korte inventarisatie van de omvang van de verschillende fiscale stimuleringsprogramma's levert een indrukwekkend lijstje op:

• Japan, in verschillende rondes bijna $250 miljard (5% van het BBP) die in 2009 en 2010 wordt uitgegeven
• VS $787 miljard die in 2009 en 2010 wordt uitgegeven (5,5% van het BBP)
• China $586 miljard die in 2009 en 2010 wordt uitgegeven (13,3% van het BBP)
• Duitsland €81 miljard die in 2009 en 2010 wordt uitgegeven (3,25% van het BBP)
• VK 20 miljard pond die in 2009 en 2010 wordt uitgegeven (1% van het BBP)
• Frankrijk €26 miljard die in 2009 wordt uitgegeven (1,3% van het BBP)
• Italië €7 miljard in 2009 wordt uitgegeven (0,4% van het BBP)
• Canada $ 40 miljard die in 2009 en 2010 wordt uitgegeven (2,5% van het BBP)
• Rusland $ 62 miljard die in 2009 wordt uitgegeven (5,4% van het BBP)

De uitdaging voor de komende jaren wordt om te achterhalen of de bron van het herstel (of de vermindering van de verslechtering) komt door beleid van overheden of door daadwerkelijk een breed herstel van de markt.

Banken geven somber plaatje

Uitstaande bankkredieten dalen in de EU. De ECB zet in het maandbericht van april op p 6 doodleuk: "developments in the past months may in part reflect ongoing efforts of banks as well as the corporate and household sector to reduce the highly leveraged positions in the past years."

De daling van de kredietverlening wordt mede ingegeven door aanbodfactoren. Zie hiernaast chart 1 uit het bank lending survey van de ECB dat een tipje oplicht over de sluier van de aangescherpte leenvoorwaarden door banken. Lenen is moeilijker geworden en duurder, dus dit verklaart een deel van de beweging van deleveraging aan de kant van bedrijven en huishoudens. Dat banken door de kredietcrisis (de markt) gedwongen zouden worden zelf hun posities af te bouwen was al wat langer duidelijk.


Maar als je kijkt naar de vraagontwikkeling krijg je wel een heel pessimistisch plaatje. Vooral de fixed investments (de investeringen in vaste activa) vallen sterk terug. Aangepaste rendementverwachtingen en uit de hand gelopen schuldenposities zoals de ECB in het april bericht eigenlijk terloops suggereert zullen ook bijdragen aan het plaatje. Net zoals de analyse van Peter van Bergeijk in de ESB van 1 mei, die het herstel van de wereldhandel en dus economie pas over een paar jaar ziet op basis van een analyse van importstromen in eerdere crises, stemt ook het beeld over leenvoorwaarden en geldvraag bij Europeese banken niet zonnig voor korte termijn herstel

Ook dat is economie: Ode aan de Trabant

In de kunsthal (http://www.kunsthal.nl/) bekeek ik een fotocollectie van Martin Roemers over de laatste productielijn van de Trabant. Het bleek vol bedrijfseconomie en handelspolitiek te zitten.

Bedrijfseconomie

De Trabant werd tot 1991 gemaakt door Sachsen Ring Automobilwerke in Zwidau. Het autootje 34 jaar werd geproduceerd van 1957 tot 1991. Op 30 april 1991 om 14,51 uur liep de laatste Trabant van de productielijn. In totaal werden er ruim 3 mln. Trabantjes opgeleverd. De piek van de vraag naar de Trabant lag in 1985. Toen had de auto een levertijd van 12 tot 14 jaar! De 11300 werknemers van de Trabantfabriek produceerde per dag 576 auto's, de helft van de vraag. De gemiddelde Trabant kende een levensduur van 28 jaar. Waar zie je dat tegenwoordig nog? De vraag naar de Trabant stortte in na de val van de muur, het ideaal beeld van de Oost Europese consument verschoof toen van de Trabant naar de (andere) Duitse merken Volkswagen, Mercedes en BMW.

Handelspolitiek

Handelspolitiek blijkt een grote rol te hebben gespeeld in de ontwikkeling van de Trabant. Door een boycot van het Westen had de Sachsen Ring Automobilwerke een tekort aan staal voor de productie van de (populaire) Trabant. Daarom besloot men de panelen van de auto van kunststof te maken. Deze kunststof werd gefabriceerd uit Russische katoen in een mengsel met hars. Dit goedje dat bekend staat als duroplast maakte van de Trabant een van de eerste "plastic" autootjes.

Ontwikkeling vraag naar geld

Het algemene evenwichtsmodel gaat ervanuit dat ieder aanbod zijn eigen vraag creëert. In de huidige economie is aandacht voor de vraagzijde van de economie echter zeer belangrijk. Immers je kan wel aanbod hebben, maar als niemand gebruik maakt van het aanbod schiet de economie er niet echt iets mee op.

In dit licht een plaatje over wat de banken over de vraag naar geld rapporteren. The European Lending Survey (zie http://www.ecb.int/stats/pdf/blssurvey_200902.pdf?f43faad3ec4aa6a7f833677bb7aaa348) is een enquete van de Europese Centrale Bank onder Europese banken. Uit de enquete komt een somber beeld naar voren. Het survey maakt melding van de verschillende soorten vraag naar financiering: totale vraag naar leningen stond op bij 33% van de banken op negatief. Dit komt vooral door minder vraag naar financiering voor investeringen in vaste activa, deze stond op -62%. Van de geïnterviewde banken waren er maar 2 banken die een toename van de vraag naar dit type financiering in het 1ste kwartaal signaleerde. 25 banken waren neutraal, 51 waren negatief en 13 zwaar negatief over de ontwikkeling van de vraag naar financiering.

Gegeven het feit dat de investeringen in vaste activa de belangrijkste investeringspost zijn geeft het te denken voor wat ons in economische termen nog te wachten staat. Over mogelijke oorzaken en effecten van de dalende vraag binnenkort meer.

Voor meer compleet plaatje klik hier

Hoe komt China door de crisis?

Hoe doet China het nu tijdens de crisis? Tot nu toe blijkt het niet de economie te zijn die ons door de crisis heen sleept zoals optimistisch geroepen werd een-twee jaar geleden. Voor de ESB keek ik naar China wat een one pager opleverde (ESB 94 (4559) 1 mei 2009).

Grosso modo komt het op het volgende neer China doet het op het eerste gezicht vrij aardig. De groeiverwachtingen van de meeste grote instellingen fluctueren tussen 5,5% en 6,7% groei voor dit jaar. Er is een consensus die voorspelt dat de groei in de tweede helft van dit jaar wat zal aantrekken voor China, mede onder invloed van een stevig stimuleringspakket (ter grootte van $587 mrd). Echt hoge groeicijfers gaan we echter NIET zien. Slechts 35% van de Chinese groei komt door de binnenlandse vraag. Voor de rest is China afhankelijk van investeringen en export. Vooral met die laatste gaat het slecht. De gevolgen zijn te zien, in Guangdong zijn de afgelopen maanden 65000 bedrijven failliet gegaan. Gevolgen voor de werkloosheid zijn groot, van de 56 mln Chinezen die voor de feestdagen naar huis gingen in februari hebben er 11 mln nu nog geen baan gevonden

Maar eerlijk is eerlijk, door het stevige stimuleringspakket en de ontwikkeling van de binnenlandse vraag zijn er tekenen van herstel in China (te weten: producentenvertrouwen, positieve inkoopmanagersindex, stijgende kredietverlening). In elk geval meer dan voor enige andere economie ter wereld.

Amerika en de crisis

Harry en ik schreven een pagina-tje over de crisis in Amerika voor de ESB van 17 april (ESB 94(4558) pagina 238) . In de wandelgangen was er kritiek, er waren toch de eerste tekenen van herstel. Donderdag kwamen de cijfers uit over de ontwikkeling van de Amerikaanse economie in het kwartaal een ruime -6% was het resultaat. Andere bronnen meldde op vrijdag een toename van de olievoorraden in de VS, meestal ook geen voorteken van herstel (maar kan ook aan het weer liggen).



Nog een paar zaken over Amerika op een rijtje:

- Amerika is sinds december 2007 officieel in recessie

- De huidige recessie is de langste sinds de grote depressie

- De Amerikaanse werkloosheid staat op het hoogste punt in 25 jaar en loopt nog steeds maandelijks op in record aantallen.

- In tegenstelling tot eerdere recessies spaart de Amerikaan nu weer, in januari 5,1% van het inkomen, een jaar eerder was dit maar 0,1%. Het resulaat is een vraaguitval van $500 mrd per jaar, in perspectief 1/8ste van de Chineese economie

- De woningmarkt heeft gemiddeld 30% van zijn piekwaarde verloren. In sommige grote steden zijn de gemiddelde prijzen echter al 40%-50% gedaald. De recente stabilisatie van de cijfers heeft mede te maken met een aanpassing van de Amerikaanse statistieken en niet met echte verbetering op de huizen markt.

Voor meer gegevens zie ESB 94 (4558)

De Prooi

Met de boekenbonnen die ik van EZ kreeg besloot ik ook de Prooi te kopen. Er zijn namelijk weinig borrels waar het boek niet op een of andere wijze de revue passeert. Daarnaast is het gewoon belangrijk af een toe eens wat maatschappelijk relevante boeken te lezen, en dit blijkt er een te zijn. Het geeft een mooi kijkje in de keuken van de verloren glorie en over wat er zoal fout kan gaan in een concern dat toch een balanstotaal van bijna 2 keer de Nederlandse economie had staan. De Sceptici kunnen na het lezen van dit boek concluderen dat je nooit individuele mensen beschikking moeten geven/ de verantwoordelijkheid moet geven over zulke grote bedrijven en bedragen.

Kortom, voor de gemiddelde lezer die ook maar enigzins geïnteresseerd is in wat geld met mensen doet, over hoe het toezicht functioneert in Nederland, over de een deel van de achterliggende verhalen rond het huidige Fortis drama, over de rol van de Nederlandse politiek, over etc etc. Erg lezenswaardig.

Nieuwe berichten en een klein beetje analyse

In de esb van 1 mei sta ik met een klein stukje over China. 2 weken geleden keek ik al met Harry naar de ontwikkelingen in de VS. Maar belangrijker dan de eigen one pager is de analyse van Peter van Bergeijk over de ontwikkeling van de wereldhandel. Dus nu een keer een aanrader om wel de ESB te lezen. http://esbonline.sdu.nl/do/welkom of bekijk de blog van peter http://economie.blogspot.com

als markten samenkomen

Mohammed El Erian, een van de beleggingshelden van deze planeet. Zijn boek heb ik nog niet uit, maar het geeft alvast een paar aardige doorkijkjes. 1 de Amerikaanse lange rente was voor de crisis zo laag omdat Chinezen en Arabieren met relatief beschieden kennis toch veel geld wilde weg zetten. Zij kozen de meest liquide markt ter wereld de Amerikaanse markt voor staatsobligaties. Perverse gevol van deze massale geldstroom, de lange rente was lang lager dan de korte rente. 2 de wereld is nog niet ingericht op de nieuwe richtingen van geld. IMF is de aangewezen plek op dit op te pakken maar zijn er nog niet echt klaar voor. 3 voor diegene die het nog niet wisten, het boek staat vol met voorbeelden waaruit blijkt dat markten niet efficiënt funtioneren.

Binnenkort meer

Richard Koo en de analyse van de recessie

Met Richard Koo sprak ik een maand geleden over de economische crisis. Samen met 2 collega's organiseerden wij zijn komst naar Nederland. Zijn visie is dat de schulden die wij in het verleden maakte de reden zijn voor de huidige problemen. Door het gelijktijdig barsten van allerhande "bubbles"; aandelenmarkten, huizenmarkten en grondstofmarkten staan nu tegenover schulden een stuk minder bezittingen. Mensen reageren hierop door (1) te hopen op betere tijden, (2) schulden af te gaan lossen om zo een nieuw evenwicht tussen schulden en bezittingen te krijgen. Volgens Koo hebben we dit eerder gezien tijden de grootte depressie, de japanse crisis in de jaren "90 en de Duitse recessie na het klappen van de ICT bubble. En nu dus wereldwijd. Of dit het hele verhaal is over de huidige recessie weet ik niet maar het verklaart een groot deel

Alle begin is moeilijk

Maar het starten van een blog blijkt wel mee te vallen. Op deze blog zal ik bijhouden welke ontwikkelingen op economisch vlak interessant kunnen zijn. Die de analyse van de recessie waar wij anno 2009 inzitten verrijken. Daarnaast natuurlijk een paar aanraders uit de boekenkast.

Selwyn