Opwaards bijstellen van negatieve cijfers

Ik blogde al wat eerder over kosten van het redden van het financiële systeem. Vandaag maakte het IMF een nieuwe schatting van de kosten van het redden van het internationale bankwezen bekend. Een mooie opwaardse bijstelling. De kosten zijn eigenlijk nauwelijks meer te bevatten.

Hierbij een overzichtje:
Kapitaalinjecties: $ 1.100 mrd
Opkopen van activa: $ 1.900 mrd
Overheidsgaranties: $ 4.600 mrd
Liquiditeitsvoorzieningen: $ 2.500 mrd
Totaal dus$10000 mrd.

E.e.a. blijft niet zonder consequenties. Een deel van de rekening komt bij de belastingbetaler terecht. Deze moet naast de klappen die de overheidsfinanciën krijgen door de crisis ook de klappen van het redden van de banken gaan betalen. Mede daarom zal het nog lang duren voordat de consument zijn kooplust weer gaat terug vinden.

Zo zie je maar weer

Vandaag kwamen cijfers uit over de prijzen en werkloosheid in Japan. De werkloosheid steeg tot 5.4% het hoogste in 6 jaar. De prijzen daalde met 1.7% op jaarbasis.

Japan kent monetair al jaren een veel expansiever beleid dan de VS. De centrale bank verstrekt er leningen aan private partijen, de centrale bank intervenieert op de aandelen markten en hanteert een 0 tot 0.5% rente voor korte en middellange termijn. Ondanks dit alles in Japan geen zorgen of discussie over inflatie en inflatiedreiging. Vergelijk dat eens met de bombarie rond het beleid van de Fed en ECB en het getrompetter over dreigende inflatie in VS en EU.

China: Het is niet alles goud wat daar blinkt.

China laat opmerkelijke groeicijfers zien. Het grootse stimuleringspakket doet zijn werk maar de vraag is of wij er nu mee geholpen zijn. Ik denk het voor de lange termijn niet. De redding heeft grootse risico's om uit te lopen op grote crash doordat bubbels die nu gecreëerd worden zullen klappen.

De laatste cijfers laten zien dat credit supply 33.9 procent van de toename van de groei van het national inkomen in China zal bepalen. (Bron NY times)Als de kredietverlening doorgaat met de huidige snelheid wordt er dit jaar in een keer 40% uitgeleend van het totaal van de uitstaande leningen vorig jaar. Ook Chinese officials zien inmiddels in dat dit niet anders dan fout kan gaan, dus nu een oproep op alleen kredieten te verstrekken die in de reële economie geïnvesteerd worden.

Kortom als het zo doorgaat een accident waiting to happen en dat is slecht nieuws voor de wereldeconomie.

Kosten van een griepje

In het VK is het aantal mensen met de Mexicaanse griep inmiddels opgelopen tot 100000. Deze week werd er in het VK door de minister van Binnenlandse Zaken groot alarm geslagen over de mogelijke impact van de griep in het Koninkrijk. Luchtvaartmaatschappijen BA en Virgin weren inmiddels passagiers met griep verschijnselen. Als de pandemie doorzet worden rekening gehouden met een economische schade ter grote van 6% van het BBP. Aldus het Ministerie van volsgezondheid in het VK. The economist van deze week heeft het over veel kleinere effecten die schatten het op basis van een studie van de Canadezen op 1% BBP hoe dan ook veel sinaasappeltjes eten vanaf nu.

Einde recessie in de VS: officieel binnenkort wel officieus niet.

Hoewel veel pijn ook in de VS nog zal komen, de werkloosheid is nog immer sterk stijgende, lijkt het

officiële einde van de recessie binnen handbereik. IN de VS wordt het al dan niet verkeren een recessie

bepaald door een commissie van wijzen, de NBER. Gezien de sterke stijging van de leading indicators de

afgelopen drie maanden is de verwachting dat binnen afzienbare tijd de NBER een einde aan de recessie zal

verklaren.

Uit : New Frontiers for economic diplomacy

Eindelijk was het boek daar. De bijdrage schreef ik denk ik al vorige zomer met Peter van Bergeijk. Via onderstaande link kom je op het paper.

http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1436584

Hoe erg is nu eigenlijk de credit crunch?

Officiële cijfers tonen bescheiden groei op jaarbasis en kleine krimp op maandbasis waar het aankomt op het geldaanbod. Als je die cijfers bekijkt kan je je afvragen hoe erg het nu is met al die klachten dat banken op hun handen zitten en dat het dus zo moeilijk is om (lange termijn) financiering rond te krijgen. Hierover is een ding zeker, men was gewent geraakt aan te losse leenvoorwaarden. Alleen al de aanpassing naar strenger is voor sommige bedrijven pijnlijk. Dat het aanbod vanuit banken dan ook nog een beetje krimpt zal helemaal wennen zijn.
Maar ik blog vandaag voor iets anders. Ik heb namelijk een vraag en een vermoeden waar ik het antwoord ook zelf nog niet op heb, maar wel even in wil duiken de komende tijd. Het bankensysteem is dan niet ingestort door overheidsingrepen, het schaduwbankensysteem wel. De laatste jaren zijn allerhande bedrijven bankachtige dienstverlening aan gaan bieden terwijl het geen banken waren. Deze bedrijven zijn niet gered met kapitaalinjecties. Hun aanbod van financieringen is weg gevallen. Nog geen concreet beeld? Ik bedoel op bedrijven die vaak boven de AFM norm van €50000 per inleg opereren en waarvan de financiering op is gedroogd door dat de (particuliere) belegger niet meer instroomt. Het gaat om de palminvests, scheepvaart CV's, vastgoed CV's. Het gaat ook om de creditcard activiteiten van clubs als General Electric, en financiering via autoproducenten. Daarnaast was en nog een leger aan hedgefondsen en private equityfondsen die opkochten (veel hypotheekpakketjes) en financierden (veel bedrijven) op grote schaal. Tot slot waren er nog de (Amerikaanse) investmentbanks. Bijna allemaal weg. De bescheiden groei van het geldaanbod in de EU via de centrale bank die hier tegenover staat is bij lange na niet voldoende om het verlies van deze spelers te compenseren. Kortom ik heb een sterk vermoeden van een verborgen credit crunch. Verborgen om de reguliere statistiek de crunch niet toont.

Tot slot, ik heb een paar cijfertjes voor de States om een indruk te geven van de omvang van de schuduw bancaire activiteiten en hoe belangrijk die voor de crisis waren geworden:
- voor de crisis hadden de top 5 investment banks (inclusief de zo genaamde structured products) een balans wrd van $6000 miljard. De tot 5 "gewone banken" $10000 miljard. Die $6000 stonden garant voor allerhande financieringen in de VS en waren een motor achter (sub) prime financiering.
- action rate securities een markt van $330 miljard in 2007, een markt van $0 in 2008.
- Asset backed commercial paper een markt van $1200 miljard in 2007, een markt van $700 miljard in 2008

Deze cijfertjes heb ik voor de EU niet. Maar dat ga ik dus naar opzoek.

Nieuwe Riciardiaanse equivalentie

In de negentiende eeuw bedacht David Ricardo een visie op de effecten van de overheidsschuld. Barro werkte dit uit in een model dat de naam Ricardiaanse equivalentie kreeg. De intuïtie achter Ricardiaanse equivalentie is dat alle staatsschuld ooit moet worden afgelost. Hiervoor zullen inkomsten voor de staat moeten worden gegenereerd om het aflossen van de schuld te financieren. Staatsschuld is in deze visie daarom niets meer of minder dan uitgestelde belastingheffing. Omdat voor de consumenten het vermogen gedurende hun hele leven relevant is, wegen ze deze toekomstige belastingaanslag mee in hun huidige bestedingsbeslissing. Tijdelijke bestedingsimpulsen ten laste van de staatsschuld zijn ineffectief omdat de burger weet dat er in de toekomst minder inkomen tegenoverstaat doordat zij geconfronteert zullen worden met een hogere belastingheffing. In tijden van crisis waarbij particuliere schulden in sommige landen op het hoogtse punt ooit staan lijkt het besef dat Ricardo formuleerde voor de staat ook in te slaan bij consumenten.

Je zou het huidige gedrag van consumenten met hoge schulden eigenlijk kunnen typeren als een nieuwe vorm van Ricardiaanse equivalentie (laten we het nieuwe Ricardiaanse equivalentie noemen). Door de recessie heeft de consument opeens weer oog voor de totale lastendruk over de tijd heen. Consumenten zullen daarom de belastingverlaging niet besteden en een lagere prijs voor geleend geld niet benutten. Nee, de extra netto inkomsten worden gespaard om er te zijner tijd de hogere toekomstige belastingen van te betalen/ schulden mee af te lossen.

Gevolgen: Huishoudens met hoge schuldenlast (met name VS, UK en aantal Oost Europeanen) brengen hun uitgavepatroon terug naar een lager/minimumniveau. Ondanks dat geld nu goedkoper wordt aangeboden worden geen extra schulden opgenomen omdat ze weten dat de toekomstige inkomensstroom minder zal zijn door (1) de effecten van de recessie op hun inkomen uit werk (2) de effecten van de recessie op hun vermogensontwikkeling (3) de angst voor oplopende rentes in de toekomst. M.a.w. door de hoge schuldenlast wordt monetaire stimulering een stuk minder effectief (nog los van het probleem van de banken). Als Ricardo gelijk had is ook fiscale stimulering niet erg effectief. Kortom, aan somberte geen gebrek.

Kwaliteit hypotheken VS

Het is al een tijdje speculeren over de kwaliteit van de hypotheken pakketjes die verschillende banken (al dan niet in doorgekluste vorm) in hun bezit hebben. Wat blijkt als je kijkt naar aantallen foreclosures en de toename in wanbetaling dan doen de subprime hypotheken het niet eens zo heel slecht gezien het risico dat bij dit type hypotheken hoort. In kwantiteit en procentuele toename vallen de hardste klappen in de hoge kwaliteit hypotheken. Daar is het percentage wanbetaling ten opzichte van een jaar terug met 161% gestegen. In de sub prime categorie is slechts sprake van een stijging van wanbetaling met 54%. Duidelijk gevalletje van "als het als slecht is hoeveel slechter kan het dan nog worden?"

Exploderende staatschuld

De economist schreef laatst ook al een aardig stukje over wat ons e wachten staat op staatschuld gebied. Het Congressional Budget Office (CBO) doet er nog eens een vrolijke noot bovenop specifiek voor de States. Dit maakthet waarschijnlijk dat het onderwerp nog hoger op de prioriteitenlijst van Obama komt de komende jaren.

Nieuwe vormen van protectionisme

Deze week kwam de Bank voor Internationale Betalingen met zijn jaarverslag (zie ook eerder bericht). Hierin zaten wat opmerkelijke zaken. De BIB constateert dat banken zich terugtrekken naar "thuismarkten". Reden hiervoor zijn liquiditeitstekorten op de thuismarkt en verhoogde risico's door wisselkoersinstabiliteit. Maar nu het toch vrij opmerkelijk BIS signaleert ook een terugtrekkende beweging naar thuismarkten doordat overheidsmaatregelen het aantrekkelijker maken op de thuismarkt te investeren of kapitaalinjecties verstrekken onder voorwaarde dat extra leningen op de thuismarkt verstrekt worden. BIS waarschuwt dat financieel protectionisme er voor zorgt dat handel in goederen en diensten zal krimpen en daardoor groei en ontwikkeling zullen terugnemen. Het terugtrekken van financiële activiteiten naar de thuismarkt moet daarom worden tegengegaan.

Waarom ik dit opmerkelijk vind? Omdat internationaal iedereen de mond vol heeft over fouten uit het verleden niet herhalen. Statement op statement zijn afgegeven door regeringsleiders dat protectionisme schadelijk is en moet worden voorkomen en eerdere crisis uit de jaren dertig boekenkasten vol bewijs oplevert over het schadelijke van protectionisme. Misschien ben ik niet eens echt verbaasd maar wel een tikje verbitterd.

Nieuw: Feeds ingeschakeld

Internet stelt ons tot veel instaat. Zelfs een redelijke digibeet zoals ik kan een blogje redelijk succesvol bijhouden. Nieuw grapje van deze blog is dat je je nu op de feeds kan abonneren. Gewoon naar de onderkant van de pagina scrollen en op het atom logo klikken.